භූගෝලීය තොරතුරු පද්ධතීන්හි අඩංගු අවකාශීය දත්ත ආකෘති( Data Formats)

 

භූගෝලීය තොරතුරු පද්ධතීන්හි අඩංගු අවකාශීය දත්ත ආකෘති( Data Formats)

භූගෝලීය තොරතුරු පද්ධතියක අඩංගු අවකාශීය දත්ත ගබඩා කිරීමේ ආකෘති ප්‍රධාන කොටස් දෙකකට බෙදිය හැකිය. 

1. දෛශික දත්ත (Vector Data) ආකෘතිය.
2. සිවුරැස් දත්ත(Raster Data) ආකෘතිය.

• දෛශික දත්ත ආකෘතිය

භූ ලක්ෂණ සිතියමක අඩංගු සියලුම භූ ලක්ෂණ, ලක්ෂ්‍ය (Point), රේඛා (Line) හා බහුඅස්‍ර(Polygon)වලින් සමන්විත වේ. කිසියම් රූපමිතියක් වඩාත් නිරවද්‍ය ආකාරයෙන් අංකනය කළ හැකි මාධ්‍යයක් ලෙස දෛශික දත්ත ආකෘතිය නම් කිරීමට පුළුවන. ඛණ්ඩාංක මත පදනම්ව සිතියමෙහි අඩංගු භූ ලක්ෂණ අංකනය කරමින් පරිගණකය තුළ ගබඩා කිරීම මෙමගින් සිදු කෙරේ.

• සිවිරැස් දත්ත ආකෘතිය.

අදාළ ප්‍රදේශය තීරු(Rows) හා පේළි(Column) ඇසුරින් කොටු (Cell) රටාවකට පරිවර්තනය කොට ඒ සෑම කොටුවක්ම නිරීක්ෂණ ඒකකයක් වශයෙන් සැලකීම සිවුරැස් දත්ත ආකෘතියේ මූලිකම ලක්ෂණයයි. යථා ලෝකයේ පවතින සංකීර්ණ වූ ක්‍ෂේත්‍රීය රටාව පරිගණක ගත කිරීමට හැකි සරලම ක්‍රමය ලෙස මෙය දැක්විය හැකිය. මෙවැනි කොටුවක් පික්සලයක් (Pixel) ලෙස නම් කෙරේ. සිවුරැස් දත්ත ආකෘතිය විවිධ සංඛ්‍යාත්මක වටිනාකම් සහිත පික්සල වලින් සමන්විත වේ. සෑම පික්සලයක් මගින්ම පිහිටීම මෙන්ම පික්සලයට අදාළ වටිනාකම ද (Cell Value) නිරූපණය කෙරේ.

සිවුරැස් සහ දෛශික දත්ත  දත්ත ආකෘතීන් සැසඳීම.

මෙම ආකෘතීන් දෙකටම ආවේණික වාසි මෙන්ම අවාසි ද පවතී. 

වාසි	අවාසි
දෛශික දත්ත (Vector Data) ආකෘතිය.
ඕනෑම රූපමිතියක් සිතියමේ පවත්නා ආකාරයටම අංකනය කිරීමේ හැකියාව. සංයුක්ත දත්ත ආකෘතියක් තිබීම. ස්ථලක රටාව (Topology)පැහැදිලිව විස්තර කිරීමේ හැකියාව. ඛණ්ඩාංක පරිවර්තනය පහසුවීම. ඕනෑම ප්‍රමාණයක ජාමිතික රූපමිතීන් නිවැරදිව ඉදිරිපත් කළ හැකිවීම. අවකාශීය සහ අවකාශීය නොවන දත්ත නැවත ලබා ගැනීම, යාවත්කාලීන කිරීම, සහ සාමාන්‍යකරණය කිරීමට පහසු වීම.	සංකීර්ණ දත්ත ව්‍යුහයක් පැවතීම. විවිධ බහුකෝණ සම්බන්ධ කිරීම සහ සමපාත විශ්ලේෂණය අසීරුවීම. අවකාශීය දත්ත පරිගණක ගත කිරීම සඳහා අධික කාලයක් වැය වන අතර වියදම අධික වීම. අමතර දත්ත රහිතව අවකාශීය දත්ත විශ්ලේෂණය අපහසු වීම. සියලුම ක්ෂේත්‍රීය වස්තූන් සතුව එකිනෙකට වෙනස් හැඩයක් සහ ආකෘතින් පවතින බැවින් අවකාශීය අන්තර් ක්‍රියාකාරිත්වය අනුකරණය ආකෘතින් ගොඩනැංවීම අසීරුවීම.
සිවිරැස් දත්ත (Raster Data) ආකෘතිය.
සරල ආකෘතියක් මගින් දත්ත නිරූපණය කිරීම. අවකාශීය නොවන දත්ත ග්‍රහණය කර ගැනීමේ පහසුව. අවකාශීය විශ්ලේෂණ ක්‍රම සහ පෙරහන් ක්‍රම භාවිත කිරීම පහසුවීම. පිහිටීම පාදක කොටගත් අවකාශය නොවන දත්ත විශ්ලේෂණය පහසුවීම. ගණිත විද්‍යාත්මක ආකෘතිකරණය පහසුවීම. සමහර අවස්ථාවලදී තාක්ෂණය සාපේක්ෂව ලාභදායක වීම.	එකවර විශාල පරිමාණයකින් යුත් දත්ත ගබඩා කිරීමේ ගැටලුව.  අවසානයේ ලැබෙන සිතියම අපැහැදිලිතාවයකින් යුක්ත වීම. රේඛාවන් ආශ්‍රිත විශ්ලේෂණ ඉදිරිපත් කිරීම වඩාත් අසීරුවීම.  ක්ෂේත්‍රයෙහි පවතින කුඩා රූප මිතීන් දත්ත ග්‍රහණය කිරීමේදී ඉවත් වී යෑමේ දෝෂ පැවතීම.